ΣεεεεεεντονιΑπό παλιές σημειώσεις μου από διάφορες πηγές...
Η ΒΥΣΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΓΓΙΟΥ – Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΑΛΛΙΝΗ ΤΑΠΑ
Η βολή του κυνηγετικού όπλου βασίζεται στην ελεγχόμενη έμφραξη που δημιουργείται στα τοιχώματα της κάννης ούτως ώστε η ταχεία εφαρμογή μεγάλης ποσότητας αερίων από την καύση της πυρίτιδας να μετατραπεί σε κινητική ενέργεια, η οποία θα εκσφενδονίσει τα σκάγια προς το στόχο. Η ποιότητα της έμφραξης εξαρτάται εξ’ ολοκλήρου από τον σχεδιασμό της βυσμάτωσης, που σε συνδυασμό με την κάννη θα «εκμεταλλευτούν» τα αέρια που παράγονται από την πυρίτιδα. Όμως πέρα από τις εμφρακτικές ιδιότητές της, η βυσμάτωση παίζει σπουδαίο ρόλο και στην καύση της πυρίτιδας, δεδομένου ότι αποτελεί τμήμα του θαλάμου καύσης, ο οποίος επηρεάζει οπωσδήποτε τον τρόπο και τον χρόνο καύσης. Θα λέγαμε λοιπόν ότι η βυσμάτωση παίζει ίσως τον σπουδαιότερο ρόλο σε μία βολή λειόκανου όπλου μαζί με τον τύπο και την ποιότητα των σκαγιών. Θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τα βύσματα σε δύο βασικές κατηγορίες. Τα παραδοσιακά (μάλλινη τάπα) και τα σύγχρονα πλαστικά(πλαστικός συγκεντρωτήρας).Παρακάτω θα ασχοληθούμε με την παραδοσιακή μάλλινη τάπα μόνο.
Η Παραδοσιακή Μάλλινη Τάπα
Η παραδοσιακή μάλλινη τάπα δίνει εξίσου καλά αποτελέσματα με τον πλαστικό συγκεντρωτήρα, ειδικά στα μικρά διαμετρήματα. Εικάζεται μάλιστα ότι στα μικρά διαμετρήματα ο πλαστικός συγκεντρωτήρας μικραίνει το στόμιο και επηρεάζει αρνητικά τη συγκέντρωση. Ένα φυσίγγι με σκληρά σκάγια και μάλλινη τάπα μπορεί να δώσει μεγαλύτερη συγκέντρωση από ένα με μαλακά σκάγια και πλαστικό συγκεντρωτήρα. Το σίγουρο είναι ότι τουλάχιστον μέχρι και τα 30 μέτρα που είναι και στατιστικά η μεγαλύτερη απόσταση βολής μέχρι και την όποια η πλειοψηφία των κυνηγών καρπώνεται το 80% των θηραμάτων που πυροβολεί, η μάλλινη τάπα δεν μειονεκτεί έναντι του πλαστικού συγκεντρωτήρα ο όποιος σαφώς και ενδείκνυται για μακρινές οριακές ντουφεκιές.
Μια ποιοτική μάλλινη τάπα μπορεί να κάνει ικανοποιητικότατη έμφραξη αν συγκεντρώνει τις αρετές που θα αναπτύξουμε στην συνέχεια. Έξαλλου η «ανοιχτή» τουφεκιά της μάλλινης τάπας με ισοκατανομή στο κέντρο και στην περιφέρεια, με διευρυμένο κύκλο διασποράς έως και ένα βαθμό τσόκ από αυτό που βλήθηκε είναι και το ζητούμενο, γιατί έτσι αυξάνεται η πιθανότητα ευστοχίας, ενώ η μικρή διαφυγή αερίων είναι θεμιτή γιατί συντελεί σε αυτό, που είναι η μια από τις βασικές αρετές της μάλλινης μαζί με την χαμηλή ανάκρουση(και πίεση) και την «γλυκιά» ντουφεκιά.
Η μικρή αυτή διαφυγή αέριων επίσης συμβάλει στην παράγωγη χαμηλών πιέσεων (και χαμηλής ανάκρουσης)σε συνδυασμό με την ελαστικότητα της τάπας που αυξάνει τον χώρο καύσης και εκτονώνει ομαλά τις υπερβολικές πιέσεις που αναπτύσσονται κατά την στιγμή της ανάφλεξης.
Το δημοφιλέστερο υλικό για την κατασκευή της μάλλινης τάπας, είναι ο γνωστός κετσές, που κατασκευάζεται από τρίχες συνήθως αιγοπροβάτων. Μια μάλλινη τάπα εξαιρετικής ποιότητας (που δυστυχώς στις μέρες μας είναι δυσεύρετη και έχει πλέον αντικατασταθεί από την υποβαθμισμένη έκδοση της από χαρτοπολτό), πρέπει να είναι ελαφριά, με επίπεδες επιφάνειες και τελείως κάθετες πλευρές, λιπασμένη σε βάθος περίπου 2 χιλιοστών. Πρέπει να είναι μαλακή και ελαστική, γιατί όταν βρεθεί υπό πίεση κατά την ανάφλεξη οι πλευρές πρέπει να εκτονώνονται περιφερικά πιέζοντας τα εσωτερικά τοιχώματα της κάνης, αυξάνοντας την τριβή ολίσθησης και επιτυγχάνοντας την καλή έμφραξη των αερίων της καύσης. Οι πολύ βαριές τάπες αφαιρούν ωφέλιμη ενεργεία από τα σκάγια και για τον λόγο αυτό πρέπει ει το δυνατόν να αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε τάπες με ύψος πάνω από 15 η 16 χιλιοστά.
Ο μεγάλος βλητικός στρατηγός Ζουρνέ, έλεγε ότι σε κάλυκα 67 χιλιοστών θα πρέπει η βυσμάτωση να είναι 7 έως 9 χιλιοστά. Ο Ιταλός Γκαλίνα αργότερα ανέτρεψε αυτή τη θεωρία και απέδειξε ότι θα πρέπει να είναι 12 έως 15 και οπωσδήποτε να αποτελείται από 3 μέρη. Η διαίρεση της μάλλινης σε 2 ίσια μέρη είναι μια πρακτική που ακολουθείται από την Αγγλική ELEY, και έχει αποδεδειχθεί ότι βελτιώνει την εξωτερική βλητική του φυσιγγίου δίνοντας καλύτερες κατανομές των σκαγιών.
Τα παρεμβύσματα από φελλό σε κατάλληλο ύψος (από 1-2 έως και 4-6 χιλιοστά) μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με μάλλινες τάπες για να κατασκευάσομε βυσματώσεις τύπου SFS(ιταλ. sughero-feltro- sughero) όπως ονομάζονται στην γειτονική μας Ιταλία η αλλιώς φελλός-μάλλινη-φελλός. Ο φελλός πέρα από τις εμφρακτικές του ιδιότητες δημιουργεί και αισθητή ανάσχεση της ανάκρουσης του όπλου, αλλά έχει και ένα ακόμα βασικό πλεονέκτημα καθώς με το ύψος των παρεμβυσμάτων διορθώνουμε εύκολα τα όποια προβλήματα ογκομετρίας προκύψουν κατά την κατασκευή του φυσιγγίου μας. Η βυσμάτωση αυτή έξαλλου είναι μια εκδοχή της περιβόητης τάπας IRIS που εθεωρείτο κάποτε ως η καλύτερη. Η τάπα αυτή είχε πάρει παλαιοτέρα 38 παγκόσμια πρωταθλήματα και ήταν κατασκευασμένη από ένα φύλλο φελλού πάνω στο οποίο ήταν κολλημένα 2 φύλλα κετσέ, 1 φύλλο λιπασμένου χαρτοπολτού και τέλος πάλι φύλλο φελλού.
Πριν την μάλλινη τοποθετουμε επι της πυριτιδας ενα χαρτονακι (over-powder card), λείο, αδιάβροχο, όχι λιπασμένο (για να μην απορροφάται λίπος ή υγρασία από την πυρίτιδα) πάχους 2,5- 3 ως και 4 χιλιοστά περίπου. Δεν συνίσταται να αφήνουμε κενό αέρος μεταξύ πυρίτιδας και τάπας γιατί αυτό μπορεί να προκαλέσει ατελή η καθυστερημένη καύση(βραδυφλεγής καύση) με απρόβλεπτες συνέπειες. Γενικά, ακόμα και αν γεμίζουμε ζωηρές πυρίτιδες η στήλη βυσμάτωσης και σκαγιών πρέπει να κατακάθεται και να στρώνει με την εφαρμογή στατικής πίεσης τουλάχιστον 2 κιλών. Παρότι οι μάλλινες τάπες συνίστανται για χρήση με σε συνδυασμό με χάρτινους κάλυκες, γιατί λόγο της αυξημένης τριβής των υλικών έχουμε καλύτερη έμφραξη, ακόμα και σε φυσίγγια με πλαστικούς κάλυκες μπορούν να δώσουν πολύ καλά βλητικά αποτελέσματα. Το υλικό της παραδοσιακής μάλλινης τάπας σε συνδυασμό με τα τοιχώματα του κάλυκα έστω και του πλαστικού, είναι δυνατόν να αποταμιεύσουν μέρος της αρχικής στατικής πίεσης που ασκήθηκε λόγω του σχετικά μεγάλου συντελεστή τριβής μεταξύ τους. Δηλαδή όταν η τάπα συμπιεστεί δεν επανέρχεται στην αρχική της κατάσταση και “σφίγγει” μέσα στον κάλυκα προβάλλοντας “ζόρι” στην εκτόνωση των αερίων.
Όσο δε μεγαλύτερη η διάμετρος της τάπας τόσο περισσότερη στατική πίεση αποταμιεύεται λόγο της αύξησης του συντελεστή τριβής.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στα φυσίγγια της Αγγλικής ELEY οι τάπες που χρησιμοποιούνται είναι μέχρι και 4 δέκατα του χιλιοστού περίπου μεγαλύτερες σε διάμετρο από την ιδανική μέση διάμετρο του αυλού ανά διαμέτρημα, αυτό όμως δεν είναι λόγος να φτάνουμε σε υπερβολές. Στις δοκιμές μας πρέπει στην πράξη η τάπα να εφαρμόζει καλά αλλά να μην σφηνώνει, και να ολισθαίνει προς τα κάτω στο εσωτερικό του κάλυκα με μικρή πίεση. Αντίθετα, μία τάπα που σφηνώνει πολύ μπορεί να δώσει απαγορευτικές πιέσεις.
Σε κάθε περίπτωση η διάμετρος της μάλλινης πρέπει να είναι περί τα 2 δέκατα του χιλιοστού μεγαλύτερη από τον αυλό του όπλου.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι βυσμάτωση με μάλλινη τάπα απαιτεί μεγαλύτερη ποσότητα πυρίτιδας απ’ ότι η πλαστική βυσμάτωση(πλαστικός συγκεντρωτήρας), γιατί ο πλαστικός συγκεντρωτήρας από πολυαιθυλένιο έχει σαφώς καλύτερες εμφρακτικές ιδιότητες από την μάλλινη. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι με μια αύξηση της τάξεως των 0,10γρ(10 εκατοστόγραμμα)στην δοσολογία από πλαστική σε μάλλινη βυσμάτωση, η απώλεια πιέσεων αντισταθμίζεται με αμελητέα διάφορα στις ταχύτητες, χωρίς αυτό να είναι απολυτό για όλες ανεξαιρέτως τις πυρίτιδες.
Σήμερα πολύ-διαφημίζεται η χρήση του πλαστικού εμφρακτήρα (obturator/couvette) πριν την μάλλινη τάπα με σκοπό την καλύτερη έμφραξη. Εκτός του ότι οι εμφρακτήρες αυτοί χρησιμοποιούνται συνήθως σε συνδυασμό με τάπες από χαρτοπολτό και όχι γνήσιες μάλλινες, ο εμφρακτήρας παρουσιάζει τα βλητικά δεδομένα της πλαστικής βυσμάτωσης. Η κύρια έμφραξη επιτυγχάνεται από τον πλαστικό εμφρακτήρα και η μάλλινη τάπα έπεται, παίζοντας ρόλο δευτερεύοντα. Ουσιαστικά λοιπόν με την χρήση τους κατασκευάζουμε φυσίγγια, από τα οποία συνήθως λείπει το πλεονέκτημα της χαμηλής πίεσης (και ανάκρουσης), που είναι και ένα από τα βασικά, ίσως το βασικότερο πλεονέκτημα της γνήσιας μάλλινης τάπας.Τα φυσίγγια αυτά μπορεί να αποδίδουν μεγαλύτερη πίεση από εκείνη των φυσιγγίων με παραδοσιακή μόνο ή πλαστική βυσμάτωση.
Πειρα'ι'κης πατρα'ι'κης
