Όλα όσα θα θέλατε να μάθετε για τα ατσάλινα σκάγια
fourten.org.uk
Από τις πρώτες-πρώτες εκφάνσεις του αθλήματος, σκοπευτές πήλινου στόχου και κυνηγοί χρησιμοποιούσαν πάντοτε φυσίγγια που περιείχαν σκάγια μολύβδου. Από βαλλιστική άποψη, ένα σύγχρονο κράμα μολύβδου αποτελεί εξαιρετικό υλικό βολής. Η πυκνότητά του (βάρος) ανά σκάγι είναι σχεδόν τέλεια, τόσο από άποψη ωφέλιμου βεληνεκούς (για μακρινούς δίσκους) όσο και για τη μέγιστη απόσταση που μπορεί να διανύσει για λόγους ασφαλείας.
Ο ήπιος μόλυβδος
Η σχετική του απαλότητα σε σύγκριση με τα τοιχώματα της κάννης σημαίνει ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε είδος βυσμάτωσης, χωρίς να υφίσταται η πιθανότητα να πάθει ζημιά το όπλο απ' τα σκάγια, όπως αυτά μετακινούνται από το κάλυκα του φυσιγγίου στην κάννη του όπλου. Λόγω αυτής της εξαιρετικής ιδιότητας του μολύβδου, οι κάννες των λειόκαννων όπλων κατασκευάζονταν παραδοσιακά από σχετικά μαλακά ατσάλια που εύκολα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την πυροδότηση μολύβδινων σκαγιών για μια ζωή.
Επίσης το πάχος των καννών μπορούσε να παραμένει ελάχιστο, οπότε και το βάρος τους ήταν σε λογικά επίπεδα, διατηρώντας έτσι το συνολικό βάρος και το ζύγισμα του όπλου σε αποτελεσματικό για λόγους χειρισμού επίπεδο.
Στην πλειοψηφία τους τα λειόκαννα όπλα που βρίσκονται σε χρήση σήμερα έχουν κατασκευαστεί αποκλειστικά για την πυροδότηση μολύβδινων σκαγιών.
Τα τελευταία χρόνια, όταν η τιμή του μολύβδου (μαζί με πολλά άλλα πράγματα), άρχισε να σκαρφαλώνει στο σημερινό υψηλό επίπεδο της στις αγορές βασικών προϊόντων. Αναπόφευκτα σαν άμεση συνέπεια αυξήθηκε και η τιμή των γεμισμένων με μολύβδινα σκάγια φυσιγγίων.
Η ανάδειξη των Ατσάλινων
Στη συνέχεια αρχίσαμε να βλέπουμε τη σταδιακή, αλλά με αυξητικές τάσεις χρήση σκοπευτικών φυσιγγίων γεμισμένων με ατσάλινα σκάγια, από ορισμένους σκοπευτές που προσπαθούσαν να εξοικονομήσουν χρήματα. Φαίνεται ότι αυτό ήταν το μόνο τους κίνητρό, (Τα ατσάλινα σκάγια είναι στην πραγματικότητα κατασκευασμένα από σίδηρο).
Οι φυσικές ιδιότητες, οι δυνατότητες στο πεδίο και άλλες δυσάρεστες εξελίξεις οι οποίες εν δυνάμει μπορούν να συμβούν από τη χρήση των ατσάλινων σκαγιών ήταν (και παραμένουν) εν πολλοίς άγνωστες.
Όσοι έχουν συμφέρον από την αυξημένη αφομοίωση των ατσάλινων σκαγιών, διοχέτευσαν εντέχνως δηλώσεις στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με την καταλληλότητά τους.
Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρχε πολιτικό συμφέρον, ώστε να προωθήσουν τα σχέδιά τους, ενώ σε άλλες με κίνητρο τα αυξημένα κέρδη. Η διεθνής αρχή πιστοποίησης C.I.P. είχε ήδη καθορίσει αυστηρές δοκιμές και περιορισμούς, μεταξύ άλλων μέγιστες επιτρεπόμενες ταχύτητες, συσφίξεις και άλλους περιορισμούς για τη χρήση των ατσάλινων σκαγιών σε λειόκαννα ειδικά κατασκευασμένα και πιστοποιημένα σε τράπεζες δοκιμών για χρήση ατσάλινων σκαγιών.
Στα συνήθη λειόκαννα (δηλαδή τη συντριπτική πλειοψηφία των όπλων που χρησιμοποιούνται στη σκοποβολή πήλινου στόχου σήμερα), τα οποία έχουν σφραγίδες μόνο για μολύβδινα σκάγια, έχει καθοριστεί ένα πολύ στενό πλαίσιο ως προς τη χρήση ατσάλινων σκαγιών.
Φθηνότερα και ελαφρύτερα
Σε μια προσπάθεια να αποκατασταθεί η ισορροπία και να γίνουν πιο ανταγωνιστικά τα μολύβδινα σκάγια, βγήκαν στην αγορά οι υπέρ-ελαφρές γομώσεις 12bore 21 γραμμάρια, με σκοπό τη μείωση του κόστους παραγωγής, έχοντας απλώς 25% λιγότερα σκάγια από τα κοινώς χρησιμοποιούμενα φυσίγγια με ανώτατο βάρος 28 γραμμάρια.
(Προσωπική άποψη, μετά από 5 χρόνια βαλλιστικών δοκιμών και ανάπτυξης πριν βγουν στο εμπόριο, το φυσίγγι 21γρμ 12bore αποδίδει εκπληκτικά καλά, αν γεμιστεί σωστά για τη χρήση που προορίζεται).
Ποιός ο λόγος χρήσης ατσάλινων;
Έτσι με την ασήμαντη, πρακτικά, διαφορά κόστους μεταξύ των ατσάλινων και των υπέρ-ελαφρών μολύβδινων, δεν φαίνεται να υπάρχει ουσιαστική ανάγκη να χρησιμοποιούνται τα ατσάλινα.
Τα ουσιαστικό θέμα είναι πως η πραγματική απόδοση και άλλοι περιορισμοί των ατσάλινων σκαγιών παραμένουν σχεδόν άγνωστα στους σκοπευτές πήλινου στόχου.
Δυστυχώς διάφορες παρανοήσεις, εσφαλμένες πεποιθήσεις, γενική σύγχυση και εντελώς ανεύθυνη παραπληροφόρηση, έχουν κυκλοφορήσει γι' αυτά, ώστε να ενθαρρυνθεί η εκτεταμένη χρήση τους.
Σκοπός αυτής της εν εξελίξει σειράς άρθρων είναι για να καταδείξει πλήρως και να εξηγήσει, αμερόληπτα, σε απλή γλώσσα όλη την αλήθεια τόσο για τη βλητική απόδοση όσο και για τα μειονεκτήματα της χρήσης φυσιγγίων με ατσάλινα σκάγια. Είναι σημαντικό όλοι οι σκοπευτές πήλινου στόχου να εκτιμήσουν και να κατανοήσουν τα πάρα πολλά θέματα (μερικά επικίνδυνα) που εμπλέκονται στη χρήση των ατσάλινων σκαγιών.
Φυσικές ιδιότητες
Θα ξεκινήσουμε με την εξέταση των φυσικών ιδιοτήτων και των δύο μολύβδινων και ατσάλινων σκαγιών και τη σημασία τους για το σκοπευτή πήλινου στόχου.
Βάρος
Φαίνεται πως υπάρχουν ακόμα σκοπευτές οι οποίοι δεν γνωρίζουν ότι τα ατσάλινα σκάγια είναι σημαντικά ελαφρύτερα από τα αντίστοιχα μολύβδινα ίδιου μεγέθους.
Παίρνοντας σαν παράδειγμα τα σκάγια νούμερο 7 UK, μπορούμε να κάνουμε τη σύγκριση βάρους μεταξύ ατσάλινων και μολύβδινων.
Το σύνηθες μολύβδινο σκάγι είναι 45% βαρύτερο από το αντίστοιχο ατσάλινο, με το οποίο έχει την ίδια διάμετρο και μετωπική επιφάνεια.
Απαιτούνται σχεδόν ακριβώς 1,5 ατσάλινα σκάγια για να φθάσουμε στο ίδιο βάρος ενός και μόνο μολύβδινου.
Πυκνότητα
Το πολύ μεγαλύτερο βάρος των μολύβδινων σκαγιών οφείλεται στην τεράστια διαφορά πυκνότητας τους σε σχέση με τα ατσάλινα.
Τα πολύ μεγαλύτερης πυκνότητας μολύβδινα σκάγια έχουν επίσης πολύ μεγαλύτερη ορμή. Αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ μεγαλύτερη αντίσταση σε οποιαδήποτε μεταβολή στην ταχύτητα και την κατεύθυνσή τους από ότι τα ατσάλινα, πράγμα που οφείλεται επίσης στο μεγαλύτερο βάρος τους για το ίδιο νούμερο σκάγια.
Ίση ταχύτητα
Αν πυροδοτήσουμε με ίση ταχύτητα ίδιο νούμερο ατσάλινα και μολύβδινα σκάγια, τα ατσάλινα θα χάσουν την ταχύτητά τους πολύ πιο γρήγορα, λόγω της χαμηλότερης πυκνότητας τους. Η αιτία είναι πως τόσο τα μολύβδινα όσο και τα ατσάλινα σκάγια έχουν την ίδια μετωπική επιφάνεια, πράγμα που σημαίνει ότι και τα δύο πρέπει να διαγράψουν την ίδια τροχιά υπερνικώντας την αντίσταση του αέρα. Τα βαρύτερα σκάγια μολύβδου είναι σε θέση να αντισταθούν στη δύναμη επιβράδυνσης που εξασκεί ο αέρας πολύ πιο αποτελεσματικά και να διατηρήσουν μεγαλύτερη ταχύτητα για μεγαλύτερη απόσταση.
Πρέπει να γίνει κατανοητό πως η αντίσταση του αέρα πάνω σ' ένα σκάγι σε πτήση είναι μεγάλη.Μπορεί ίσως να συγκριθεί με το βάδισμα μέσα σε νερό. Απαιτείται πολλαπλάσια προσπάθεια για να βαδίσεις γρηγορότερα.
Ένα ακραίο παράδειγμα αυτού του φαινομένου μείωσης της ταχύτητας μεταξύ σφαιρικών αντικειμένων υψηλότερης και χαμηλότερης πυκνότητας, θα μπορούσε να αποτελέσει η σύγκριση ανάμεσα σε ένα μπαλάκι πινγκ-πονγκ (ατσάλι) και ένα μπαλάκι του γκολφ (μόλυβδος), που εκτοξεύονται με ίσες ταχύτητες. Το μπαλάκι του γκολφ θα ταξιδεύσει πολύ μεγαλύτερη απόσταση από το μπαλάκι του πινγκ-πονγκ.
Η διαφορά μεταξύ των δύο τύπων σκαγιών δεν είναι τόσο σημαντική όσο σε αυτό το ακραίο παράδειγμα, αλλά είναι πράγματι πολύ σημαντική. Στο ίδιο νούμερο, το πολύ βαρύτερο σκάγι μολύβδου είναι σε θέση να αντισταθεί σε αυτές τις δυνάμεις πολύ πιο αποτελεσματικά από το ελαφρύτερο ατσάλινο, διότι είναι πυκνότερο και κατά συνέπεια διατηρεί μεγαλύτερη ταχύτητα και πολύ μεγαλύτερη ενέργεια.
Υψηλότερη ταχύτητα
Έχοντας τα παραπάνω υπ' όψη μας, όσο ταχύτερα εγκαταλείπει την κάννη του όπλου ένα σκάγι, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η δύναμη επιβράδυνσης που εξασκείται πάνω του από την αντίσταση του αέρα. Αυτός είναι και ο λόγος που τα φυσίγγια υψηλών αρχικών ταχυτήτων, πάντα χάνουν πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από το αρχικό τους πλεονέκτημα ταχύτητας, όταν αυτή μετράται σε ίσες αποστάσεις σε σχέση με πιο αργές γομώσεις. Ως εκ τούτου, βαρύτερα και πυκνότερα σκάγια, στο ίδιο νούμερο, θα απολέσουν ένα μικρότερο ποσοστό του πλεονεκτήματος τους αυτού κατά την τροχιά τους.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι υψηλότερης ταχύτητας σκάγια δεν είναι ταχύτερα σε οποιαδήποτε δεδομένη απόσταση κατά την τροχιά τους απ' τα βραδύτερα σκάγια, αλλά ότι έχουν πολύ ελαττωμένο το πλεονέκτημα της ταχύτητας, όταν φτάνουν εκεί. Αυτό το φαινόμενο είναι πολύ πιο έντονο στα ελαφρύτερα και λιγότερο πυκνά ατσάλινα σκάγια.
Επιστρέφοντας στο παράδειγμα με το μπαλάκι του πινγκ-πονγκ, ακόμη και αν έχει εκτοξευθεί πολύ πιο γρήγορα (όπως μ' ένα κάρφωμα),η αυξημένη λόγω της υψηλότερης ταχύτητας δύναμη της αντίστασης του αέρα, το επιβραδύνει εμφανώς γρηγορότερα.
Οι πραγματικές επιπτώσεις της χαμηλότερης πυκνότητας των ατσάλινων σκαγιών, παρουσιάζεται στα διαγράμματα της εναπομένουσας ταχύτητας.
Η εξέταση των διαγραμμάτων αναδεικνύει πως (σε αντίθεση με τις συστάσεις ορισμένων κύκλων), αυξάνοντας την τυπική ταχύτητα των ατσάλινων σκαγιών μέχρι το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο της αρχής δοκιμών CIP (1312fps@2.5 μέτρα) προσδίδει ελάχιστο πλεονέκτημα.
(Ένα πρακτικό πρόβλημα είναι η πολύ κατανοητή απροθυμία των κατασκευαστών να κινηθούν πολύ κοντά στα όρια ταχύτητας CIP, δεδομένου ότι ακραίες καιρικές συνθήκες θα μπορούσαν να ωθήσουν τις ταχύτητες πέρα από αυτό).